Grond-voor-grond: verkoop gronden ten behoeve van de realisatie van het NNN

Realisatie en prognose verkoop Grond-voor-Grond.
Sinds 2014 is de provincie in het kader van Grond-voor-Grond bezig met de planmatige verkoop van het voormalige BBL(Bureau Beheer Landbouwgronden) -bezit buiten het Natuur Netwerk Nederland (NNN) of andere provinciale doelen. Deze planning is gebaseerd op het uitgangspunt dat voor 2027 alle grond moet zijn verkocht en de verkoop geen marktprijsverstoring mag veroorzaken, waardoor een grens dient te worden gesteld aan het jaarlijks op de markt te brengen hectares. Deze is gesteld op circa 300 ha landbouwgrond.
Daarnaast zullen sommige gronden nog niet worden verkocht, omdat gestudeerd wordt op strategische inzet van deze gronden ten behoeve van groene of andere provinciale ambities.

Eind 2016 en begin 2017 zijn twee onderzoeken uitgevoerd om de opname in de markt van het verkochte bezit te monitoren en de waarde van de huidige grondvoorraad te actualiseren (grondprijsmonitor). De uitkomsten van deze onderzoeken hebben mede de omvang en fasering van het te verkopen bezit bepaald.
De uitgevoerde onderzoeken waren:

• grondprijsmonitor 2016;
• actualisatie businesscase opbrengsten uit verkoop Grond-voor-Grond 2017.

Per 1-1-2020 is de business case Grond-voor-Grond geactualiseerd. Hiertoe is door een extern rentmeesterkantoor de volledige voorraad grond getaxeerd. Ook is de lijst met verwachte opbrengsten uit het vastgoed doorgelopen en waar nodig aangepast op de laatste ontwikkelingen. Deze resultaten in samenhang met de businesscase NNN zullen bij Voorjaarsnota 2021 in de begroting worden doorgevoerd.
Vanwege geringe data van aan- en verkooptransacties over het jaar 2019 is het niet gekomen tot het opstellen van een nieuwe grondprijsmonitor ter bepaling of de provincie marktconform aan- en verkoopt en de markt niet verstoort.

In 2021 zal een deel van de portefeuille vastgoedobjecten, die onderdeel zijn van het voormalig BBL-bezit, verkocht worden. Door het toekennen van zogenaamde extra Ruimte-voor-Ruimte rechten en bestemmingsplanwijziging wordt in sommige gevallen de ruimtelijke kwaliteit verbeterd en de opbrengst is dan veelal ook hoger. Toch wordt er binnen de provincie steeds kritischer gekeken naar deze Ruimte-voor-Ruimte rechten en dus naar woningbouw in het landelijk gebied. Daarmee komt de verwachte opbrengst onder druk te staan; hiervoor is er een afzonderlijke risico-opslag opgenomen.

De totale netto-opbrengsten uit verkoop en tijdelijk beheer (d.w.z. minus de risicoafslag en de proceskosten) over de gehele periode is circa € 151 mln. Tot en met 2019 is circa € 120 mln gerealiseerd, voor 2020 is € 3,2 mln geraamd en voor de periode ná 2020 € 28 mln. Over de begrotingsperiode 2020-2023 zijn de gefaseerde netto-opbrengsten uit verkoop en beheer:

Zoals eerder aangegeven, zullen in 2021 geactualiseerde ramingen worden doorgevoerd in de begroting.
Bij de jaarrekening zal beoordeeld worden of er redenen zijn de (planning van) de opbrengstrealisatie aan te passen, bijvoorbeeld omwille van de ontwikkeling op de agrarische markt of signalen van prijsverstoring.
Via de reguliere planning-en-control-cyclus zal de begroting zo nodig worden aangepast.

Verder heeft de provincie de intentie om Grond-voor-Grond gronden vast te houden in verband met strategische grondposities voor andere opgaven. Er vindt dan een verrekening plaats tussen het betreffende beleidsprogramma en het Grond-voor-Grond programma. Dit heeft gevolgen voor de kosten voor tijdelijk beheer en de fasering van verkoopopbrengsten.

Waarderingsbeleid Grond-voor-Grond
De balanspositie van de Grond-voor-Grond grondvoorraad is verwerkt in de cijfers van de Jaarrekening 2019 en is door de externe accountant van de provincie gecontroleerd.
Het verschil tussen de opbrengsten uit verkoop van de grond/pacht, minus risicofactor, minus boekwaarde verkochte grond en minus proceskosten is dekkingsmiddel voor de realisatie van de Natuur Netwerk Nederland (NNN)-doelstellingen.

Bij groenprojecten wordt de (financiële) planning en voortgang uitgewerkt via het Programma Zuid-Hollands Groen (PZG). Grondverwerving en verkopen maken hier onderdeel van uit.

Tijdelijk beheer groene grond
In het Handelingskader Pacht 2018 – 2021 is opgenomen dat jaarlijks de pachtprijzen zullen worden vastgesteld door Gedeputeerde Staten. De getaxeerde pachtprijzen en voorwaarden 2021 worden in het najaar 2020 door Gedeputeerde Staten vastgesteld. De taxatie in 2019 heeft voor de berekening van de pachtprijzen 2020 een systematiek opgeleverd die ook voor de pachtprijzen 2021 zal worden gebruikt.
De meeste gronden die de provincie in afwachting van verkoop of inrichting in eigendom heeft, worden jaarlijks uitgegeven in geliberaliseerde pacht. Het betreft gronden met een agrarisch gebruik en gronden met een natuur-(NNN) of weidevogeldoelstelling. Gronden binnen NNN en gronden met weidevogel-doelstelling worden verpacht met beperkende voorwaarden (zoals minder of geen gebruik mest en/of aangepaste beweiding). Voor de provinciale gronden met een natuur- of weidevogeldoelstelling worden lagere pachtprijzen gehanteerd dan voor  gronden zonder een dergelijk doel.
Voor 2021 worden de bruto-pachtopbrengsten geraamd op € 0,8 mln. Als gevolg van de verkoop van het overtollige bezit en het “doorleveren” van ingerichte gronden aan de terrein-beherende organisaties zullen de kosten en opbrengsten uit tijdelijk beheer de komende jaren geleidelijk afnemen. Dat komt door zowel de omvang als de prijs.

Naast de pachtuitgifte van de agrarische grond zijn er diverse inventarisaties uitgevoerd naar de staat van onderhoud van de provinciale percelen inclusief bruggen en dammen. Dat heeft geleid tot een driejarig baggerprogramma, een aanpak van de storingssoorten zoals ridderzuring en distels en in 2020 is begonnen met het groot onderhoud of vervangen van bruggen en dammen. Dit loopt in 2021 door.