Provinciale infrastructuur, wegen en vaarwegen

Areaal

Het provinciale areaal is in vijf assetgroepen te verdelen:

• Wegen: circa 758 ha verhardingen, 169 rotondes, 934 ha bermen en 186 ha bermsloten, 34.783 bomen en 175 km geleiderail;
• Vaste kunstwerken: circa 715 stuks, waaronder 212 vaste bruggen en 14 km geluidswering;
• Vaarwegen: circa 274 km oever en 534 ha te baggeren vaarwegen;
• Beweegbare kunstwerken: 62 beweegbare bruggen en 6 sluiscomplexen;
• Dynamisch verkeersmanagement: bediencentrales, verkeersmonitoring-apparatuur en 129 VRI-installaties.

Voor het uitvoeren van beheer wordt gebruik gemaakt van bedrijfsvoeringsmiddelen zoals steunpunten, inspectievaartuigen en –voertuigen, en gladheidsbestrijdingsmateriaal.

Beleidskader

De Nota Onderhoud kapitaalgoederen 2021-2024 (NOK) beschrijft welke prestaties worden verwacht van de provinciale infrastructuur en welk budget hiervoor benodigd is. De beheerstrategie bepaald de wijze waarop de prestatie wordt gerealiseerd en daarmee de hoogte van de budgetbehoefte. De beheerstrategie is een afweging tussen de prestaties die van de infrastructuur worden verwacht, de risico’s op verstoringen die worden aanvaard en de frequentie van de beheermaatregelen die nodig zijn om de risico’s te beheersen en de prestaties te leveren. Prestaties zijn bijvoorbeeld de beschikbaarheid van een weg voor het verkeer. Risico’s zijn ongewenste verstoringen, zoals een groeiende file als gevolg van een niet goed sluitende beweegbare brug. Beheermaatregelen zijn alle activiteiten die worden verricht om de prestaties te kunnen leveren. Van inspecties en onderzoek tot het plegen van onderhoud aan objecten en vervangen van objecten aan het einde van de levensduur.
Het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties houdt toezicht op de provinciale financiën en controleert aan de hand van de NOK of er voldoende dekking van beheerlasten voor beheer en onderhoud van de provinciale infrastructuur is.

Actualisatie Nota Onderhoud Kapitaalgoederen

Eens in de vier jaar wordt de NOK en de onderliggende budgetbehoefte met normkosten geactualiseerd. In juli 2020 hebben Provinciale Staten de NOK vastgesteld (besluitnummer 7281). Ten opzichte van de nu jaarlijks aanwezige dekking is er vanaf 2021 structureel € 10 mln per jaar aan extra budget nodig om de prijsontwikkeling van de normkosten te compenseren. In de paragraaf Financiële aspecten wordt beschreven hoe in afwachting van het prijscompensatiebeleid dit structurele tekort met incidentele middelen wordt gedekt.
Daarnaast worden in 2022, aan het einde van deze collegeperiode, de normkosten opnieuw geactualiseerd. De geactualiseerde normkosten en het actuele onderhoudsprogramma kunnen dan worden betrokken bij de collegeonderhandelingen voor de collegeperiode 2023-2027. De uitkomsten hiervan kunnen worden betrokken bij het opstellen van de NOK 2024-2027.

Ontwikkeling technische staat areaal

Om de beschikbaarheid van de infrastructuur te garanderen, wordt de technische onderhoudsstaat gemonitord. De basis voor deze conditiemeting is de NEN-2767. Deze internationale methodiek kent een zespuntsschaal van uitstekend (1) tot zeer slecht (6). Een weg, oever of kunstwerk scoort bij deze norm “uitstekend” als deze net is opgeleverd (nieuwbouw) of het groot onderhoud pas geleden is uitgevoerd. Gedurende de gebruiksduur neemt de technische staat langzaam af, via de conditie “goed', "redelijk" en "voldoende” naar “matig”. Zodra de conditie “matig” is bereikt, wordt (opnieuw) groot onderhoud aan de weg, de oever of het kunstwerk uitgevoerd. De afname van de conditie en de “sprong” naar een uitstekende conditie door groot onderhoud is visueel weergegeven in onderstaand schema. Met het monitoren van de technische staat kan het moment worden bepaald waarop groot onderhoud noodzakelijk wordt. Te allen tijde voldoet het volledige areaal aan de wettelijke technische eisen ten aanzien van veiligheid en wordt voorkomen dat achterstallig onderhoud en daarmee kapitaalvernietiging ontstaat.

De systematiek voor het bepalen van de meerjarenonderhoudsplanning is gebaseerd op de CROW publicatie 147, wegbeheer. Binnen deze systematiek worden weginspecties uitgevoerd en op basis van de afname van de score zal het planmatig onderhoudsjaar worden ingepland. In bovenstaande tabel is dit als volgt weergegeven:
A: planmatig onderhoud over minimaal 5 jaar;
B: planmatig onderhoud binnen 3 tot 5 jaar;
C: planmatig onderhoud binnen 2 jaar;
D: er bestaat een achterstand in onderhoud.

Er zal altijd enige differentiatie zitten in de conditiescores op een traject. Het percentage wegstukken dat in slechte of zeer slechte conditie is, is veelal verspreid over het areaal. Vaak zijn er specifieke, locatieafhankelijke omstandigheden die de degradatie lokaal doen versnellen. Deze stukken worden gemonitord (periodieke schouw) en worden gericht aangepakt als de veiligheid van de gebruiker niet kan worden gewaarborgd.
Vanuit doelmatigheid heeft het echter de voorkeur om deze stukken mee te nemen als de gemiddelde conditie van het hele traject kwalificeert voor groot onderhoud, zodat er asfalteringswerkzaamheden over enkele kilometers kunnen plaatsvinden.

Vaarwegen

Kunstwerken

Iedere 10 jaar wordt een vast kunstwerk 3 keer geïnspecteerd. Beweegbare kunstwerken worden vanwege hun complexiteit en mogelijke consequenties vaker geïnspecteerd. De conditiemeting wordt bepaald met de NEN2767 inspectie. Op basis van het onderzoeksresultaat wordt de noodzaak van de onderhoudsbehoefte bepaald en geprioriteerd. Daarnaast wordt de constructieve staat iedere 10 jaar beschouwd. Op basis van deze aspecten en toekomstige ontwikkelingen in de provinciale infrastructuur wordt voor ieder kunstwerk een kunstwerkadvies opgesteld. Hierin staat aangegeven of het onderhoud behoeft, wanneer een kunstwerk mogelijk overbodig wordt, of wanneer het op functionele of constructieve overwegingen moet worden vervangen. Na uitvoering van groot onderhoud is het kunstwerk weer in een goede technische onderhoudsstaat (minimaal conditieniveau 2 van de NEN 2767 (Conditiemeting van gebouwen, terreinen en installaties) norm).

Beschikbaarheid beweegbare kunstwerken
Ondanks goed beheer en onderhoud zijn er van tijd tot tijd incidenten, calamiteiten of storingen op of aan het areaal. Met name de ongeplande storingen aan beweegbare kunstwerken, op de kruising van weg- en vaarwegverkeer, leiden tot veel overlast voor het (vaar)wegverkeer. Het streven is om per beweegbaar kunstwerk de gesommeerde duur van alle ongeplande storingen in een jaar te maximaliseren tot 17,5 uur. Indien de som groter is dan 17,5 uur is het kunstwerk minder dan 99,8% beschikbaar. Dit wordt zowel voor stremming voor het wegverkeer als voor het vaarwegverkeer bijgehouden en betreft de beweegbare kunstwerken welke worden beheerd door de provincie Zuid-Holland.

Programmaplanning

De programmering van de onderhoudswerkzaamheden wordt voor een belangrijk deel bepaald door de onderhoudsstaat. Bij het vaststellen van het programma worden daarnaast ook werkzaamheden van andere beheerders betrokken. Hiervoor vindt binnen Bereik! periodiek overleg plaats met het doel de werkzaamheden in het netwerk zodanig te programmeren dat de hinder voor de gebruikers wordt beperkt. In de netwerkviewer wordt inzicht gegeven in waar/wanneer werkzaamheden binnen het provinciale areaal worden uitgevoerd.

Financiële aspecten

Een onderdeel van de NOK zijn de normkosten voor de in de beheerstrategie bepaalde maatregelen. In de beheerstrategie is omschreven in welke frequentie deze maatregelen moeten worden uitgevoerd. Sommige maatregelen worden één of meerdere keren per jaar uitgevoerd. Dit betreffen naast de dagelijks beheer- en onderhoudsmaatregelen voor bijvoorbeeld maaien, snoeiwerk, gladheidsbestrijding en objectbediening ook de maatregelen voor het in stand houden van de bedrijfsvoeringsmiddelen, vaar- en voertuigen, bediencentrales en steunpunten. Deze budgetbehoefte is stabiel in de tijd en fluctueert met de ontwikkeling van het areaal, bijvoorbeeld door de ingebruikname van de Rijnlandroute.
Daarnaast zijn er de meerjarige terugkomende planmatig onderhoudsactiviteiten, zoals het overlagen van asfalt, vervangen van oevers en installaties etc. Op basis van de uitgevoerde inspecties en verwachte resterende levensduur (toestandsafhankelijk onderhoud) worden deze activiteiten opgenomen in het meerjarenonderhoudsplan. Ook de budgetbehoefte van deze maatregelen wordt bepaald met behulp van de normkosten.
De optelling van de budgetbehoefte voor het dagelijks beheer en onderhoud en het planmatig onderhoud vormt de jaarlijkse budgetbehoefte aan exploitatie- en investeringsmiddelen. Deze berekening vormt de basis voor de bij de actualisatie van de NOK bepaalde gemiddelde budgetbehoefte voor de komende 15 jaar.

Provinciale Staten hebben structureel middelen beschikbaar gesteld voor het beheer en onderhoud aan het areaal. Dit is een vast bedrag dat toe- of afneemt met de ontwikkeling van het areaal door oplevering nieuw areaal of overdracht van bestaand areaal aan andere beheerders. Ten opzichte van de nu jaarlijks aanwezige structurele dekking en bij de actualisatie van de NOK bepaalde gemiddelde budgetbehoefte is in de periode 2021 tot en met 2035 structureel € 10 mln per jaar nodig om de prijsontwikkeling in de normkosten te compenseren. Omdat er nog geen beleid is vastgesteld voor prijscompensatie kan dit nog niet structureel van dekking worden voorzien. De komende periode wordt hiervoor incidenteel de Egalisatiereserve beheer en onderhoud (incidentele middelen) ingezet. Dit kan echter maar voor een korte periode, omdat de reserve hierdoor vanaf 2025 uitgeput raakt. Zodra het prijscompensatiebeleid is vastgesteld, zal dus een voorstel moeten worden gedaan om op korte termijn de prijscompensatie beheer en onderhoud van dekking te voorzien. Daarnaast zullen in 2022, aan het einde van deze collegeperiode, de normkosten opnieuw worden geactualiseerd.

De daadwerkelijke behoefte aan middelen voor het planmatig onderhoud in enig jaar wordt bepaald door de werkelijke conditie van het areaal en het hieraan gekoppelde noodzakelijke planmatig onderhoud. Hierdoor ontstaan schommelingen in de uitgaven en vindt over- of onderschrijding plaats op de jaarlijks structureel beschikbare middelen. Om in de begroting voor de exploitatiemiddelen gelijkmatige lasten te presenteren, worden de pieken en dalen in de onderhoudsprogrammering geëgaliseerd met de Egalisatiereserve beheer en onderhoud.

De huidige technische staat van het wegenareaal gaf de afgelopen jaren geen aanleiding voor het uitvoeren van planmatig onderhoud (exploitatie). Dit betekent dat er minder dan gemiddeld exploitatiemiddelen nodig waren. Het overschot aan exploitatiemiddelen is daarom toegevoegd aan de Egalisatiereserve die hierdoor is toegenomen tot circa € 63 mln ultimo 2021. Vanaf begrotingsjaar 2022 zal weer meer planmatig onderhoud nodig zijn. De Egalisatiereserve zal hierdoor weer dalen. Daarnaast wordt, in afwachting van het vaststellen van het prijscompensatiebeleid, het structurele tekort van € 10 mln per jaar, als gevolg van de prijsontwikkeling in de normkosten, gedekt vanuit de Egalisatiereserve beheer en onderhoud. Het meer dan gemiddelde planmatig onderhoud vanaf 2022 en het ontbreken van dekking voor de prijscompensatie maakt dat de Egalisatiereserve in 2025 volledig zal zijn ingezet, zie onderstaande grafiek.